Gan là tạng đặc lớn nhất trong cơ thể và đảm nhận nhiều chức năng khác nhau bao gồm các chức năng tổng hợp, chuyển hóa và khử độc. Khi các tế bào gan bị phá hủy sẽ giải phóng các enzyme hay gọi là men gan vào máu, men gan cao là dấu hiệu cho thấy sự tổn thương các tế bào gan bao gồm tổn thương viêm và hoại tử gan.
Men gan là gì ?
Men gan là một loại enzym ở trong tế bào gan có chức năng hỗ trợ gan loại bỏ độc tố. Men gan trong các tế bào được giải phóng liên tục và hòa vào máu. Đồng nghĩa với việc ở trong máu luôn có một lượng men gan nhất định và nhiều lên theo thời gian.
Khi gan bị viêm hay tổn thương, các tế bào gan bị phá hủy sẽ được giải phóng, hòa tan vào máu và làm tăng chỉ số men gan được gọi là bệnh lý men gan cao. Nên nếu xét nghiệm máu mà thấy các chỉ số của các men này tăng hoặc thấp một cách bất thường thì chứng tỏ gan của bạn đang gặp vấn đề.
Nguyên nhân làm tăng men gan
Do viêm gan
Thực tế có rất nhiều nguyên nhân tăng men gan, trong đó viêm gan là nguyên nhân chính. Nồng độ men gan tăng cao thường tỷ lệ thuận với mức độ viêm nhiễm của gan. Tuy nhiên cũng có những trường hợp bị viêm gan nặng nhưng nồng độ men gan trong máu lại cực kỳ thấp. Thông thường những bệnh nhân bị viêm gan cấp thường có chỉ số men gan cao gấp 7 – 8 lần trở lên. Nếu là viêm gan cấp tính do siêu vi thì men gan có thể tăng gấp từ 10 – 20 lần. Trường hợp người bệnh bị viêm gan mãn tính, viêm gan dẫn đến xơ gan, ung thư gan cũng làm men gan tăng mạnh.
Do lạm dụng rượu bia
Uống quá nhiều rượu bia, thuốc lá và các loại đồ uống có cồn khác cũng là nguyên nhân tăng men gan. Những trường hợp này chỉ số AST thường tăng 2 – 10 lần.
Do tác dụng phụ của thuốc
Việc sử dụng các loại thuốc kháng sinh, kháng viêm, giảm đau, thuốc trợ tim, thuốc chống trầm cảm, thuốc giảm mỡ máu, thuốc điều trị động kinh,… cũng có thể làm ảnh hưởng đến quá trình chuyển hóa và trao đổi chất của gan và làm tăng men gan.
Do những nguyên nhân khác
Các bệnh như: tắc đường mật do giun, sỏi, viêm tụy, tắc ruột, viêm dạ dày cấp, sốt rét, sởi, sốt xuất huyết, nhiễm trùng máu… cũng có khả năng làm tăng men gan. Những nguyên nhân này thường làm cho đường dẫn mật phù nề hoặc tắc nghẽn, khiến dịch mật khó lưu thông, gây ảnh hưởng đến tế bào gan, làm lượng men gan tăng lên đột biến.
Các triệu chứng của men gan cao
Mặc dù các triệu chứng men gan cao thường khá nghèo nàn, khó nhận biết, nhưng nếu người bệnh chú ý quan sát và để ý một chút sẽ thấy cơ thể mình bắt đầu có những dấu hiệu bất thường của bệnh gan. Dưới đây là một số triệu chứng men gan cao điển hình mà bạn nên biết:
– Mẩn ngứa toàn thân: Chức năng giải độc của gan bị suy giảm khiến độc tố tích tụ trong cơ thể, gây ra hiện tượng nổi mẩn ngứa ở lưng, ngực, má,…
– Vàng da, vàng mắt: Đây cũng là triệu chứng bệnh men gan cao đặc trưng mà bạn cần lưu tâm. Tuy nhiên đến khi bạn nhận ra màu da của mình bắt đầu có sự thay đổi thì cũng là lúc bệnh tình của bạn đang ở mức đáng báo động.
– Phân có màu nhạt: Khi men gan cao là cho ống mật bị tắc, dịch tiêu hóa sẽ đi vào máu khiến người bệnh bị chướng bụng, đồng thời đại tiện ra phân có màu nhạt.
– Phù nề chân tay: Việc chất độc tích tụ lâu ngày trong cơ thể cũng sẽ gây ra hiện tượng phù thũng chân tay…
– Đau phía dưới sườn bên phải: Khi men gan tăng cao, người bệnh sẽ cảm nhận được cơn đau nhức âm ỉ tại vùng gan (hạ sườn bên phải).
Biến chứng nguy hiểm của Men gan cao
Các biểu hiện vàng da, vàng mắt, mẩn ngứa hay đau tức hạ sườn phải thường không có rõ rệt ở giai đoạn đầu nên mọi người thường có tâm lý chủ quan và bỏ qua các dấu hiệu nhận biết quan trọng này. Vì thế đến khi phát hiện thì đã chuyển sang biến chứng nặng, rất khó điều trị:
- Xơ gan: Người bệnh có thể có dấu hiệu mệt mỏi, chán ăn, gầy sút, rối loạn tiêu hóa, ăn không tiêu, sợ mỡ, rối loạn đại tiện, phù hai chi dưới, bụng trương phình. Nhiều trường hợp không có các triệu chứng lâm sàng. Vì không có biểu hiện rõ rệt nên người bệnh chủ quan, không đi khám và điều trị sớm làm cho bệnh càng có cơ hội bùng phát mạnh ở giai đoạn tiếp theo, dần dần làm các chức năng của gan như lọc máu, thải độc,… bị vô hiệu hóa.
- Ung thư gan: triệu chứng thường gặp nhất của ung thư gan là đau bụng và phù, cường lách, sụt cân và sốt. Ung thư gan là bệnh trầm trọng, diễn biến nhanh, điều trị khó khăn, trong khi đó phần lớn bệnh nhân ung thư gan được phát hiện thường ở giai đoạn muộn. Mỗi năm ở Việt Nam lại có thêm 25.000 người mắc mới. Bệnh có tỉ lệ gây tử vong cao, lên tới 90%.
- Bệnh não gan: là một trong những biến chứng nặng nhất và thường xảy ra trên nền một bệnh lý gan mãn tính. Khi ấy, các chất độc hấp thu từ ruột không được gan xử lý và dần dần tích lũy trong máu, sau đó đưa đến não. Độc chất tích tụ trong não ngày càng nhiều sẽ làm giảm chức năng của não và tổn thương hệ thần kinh trung ương dẫn đến nhận thức của bệnh nhân sẽ bị giảm. Tình trạng phù não trong suy gan cấp có thể gây thoát vị não và tử vong.
Điều trị men gan cao như thế nào?
Khi phát hiện thấy mem gan tăng cao thì cần phải theo dõi thường xuyên xem số lượng có thay đổi không và cũng nên làm siêu âm định lượng gan để biết được tình trạng của gan.
- Để hạ men gan cao, bạn cần hạn chế đến mức tối đa việc sử dụng rượu bia và các chất kích thích khác.
- Tránh sử dụng các loại thực phẩm chế biến sẵn, thực phẩm đóng hộp, đồ ăn nhiều chất béo, nhiều đường.
- Hạn chế sử dụng các loại thịt đỏ, nội tạng động vật, gia vị cay nóng….
- Uống nhiều hơn 2 lít nước mỗi ngày.
- Nên ăn nhiều rau xanh và hoa quả, các loại thực phẩm giàu chất chống oxy hóa, giàu chất xơ, protein,…
- Tạo môi trường sống và làm việc xanh sạch đẹp để phòng tránh các tác nhân gây bệnh.
- Sử dụng các loại trà thảo mộc, các loại hạt khô, ngũ cốc,… để mát gan, giải độc, kích thích gan phục hồi nhanh.
Hiện nay người bệnh có xu hướng tìm kiếm các sản phẩm có nguồn gốc từ thảo dược tự nhiên vốn lành tính, rẻ và không tác dụng phụ. Nổi bật trong số đó sản phẩm Heposal triết xuất từ thảo dược quý Ưng Bất Bạc được nhiều chuyên gia trong nước khuyên dùng điều trị Men Gan.